Eğitimler
İlk Yardım
İlk Yardım Nedir?
Herhangi bir kaza veya hayatı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
Acil Durumda Aranacak Numaralar
110 – İtfaiye
112 – Acil yardım (Ambulans)
154 – Trafik
155 – Polis İmdat
156 – Jandarma
İlk Yardımcının Müdahale ile İlgili Yapması Gerekenler;
Yaralıların durumunu değerlendirmek ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek,
Yaralının korku ve endişelerini gidermek,
Yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek,
Yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile gerekli müdahalelerde bulunmak,
Kırıklara yerinde müdahale etmek,
Yaralıyı sıcak tutmak,
Yaralının yarasını görmesine izin vermemek,
Yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapmak,
Yaralının en uygun yöntemlerle, en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112). (Ancak, ağır yaralı bir kişi, hayati tehlikesi olmadığı sürece asla yerinden hareket ettirilmemelidir!)
İlk Yardım Çantasında Hangi Malzemeler Bulunmalıdır?
Suni solunum maskesi 1 Adet
Büyük sargı bezi (10 cmX3-5 cm) 2 Adet
Steril hidrofil gaz bezi (10×10 cm 50 lik) 1 Kutu
Üçgen sargı bezi 3 Adet
Hidrofil pamuk (70 gr) 1 Paket
Flaster 1 Adet
Çengelli iğne 10 Adet
Makas 1 Adet
Elastik bandaj (6-8 cm enli) 1 Adet
Yara bandı 10 Adet
Tıbbi eldiven 2 Çift
Açık renk plastik örtü 1 Adet
Not defteri 1 Adet
Kurşun kalem 1 Adet
İlk yardım el kitabı 1 Adet
El feneri 1 Adet
Düdük 1 Adet
Cımbız 1 Adet
Malzeme listesi 1 Adet
Alüminyum yanık örtüsü 1 Adet
Bebek İzlem
Koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli parçasını taramalar oluşturur. Tarama testlerinin en yaygın bir şekilde uygulandığı dönem yenidoğan dönemidir Metabolik hastalığın bulgu vermeden ve geriye dönüşümsüz zararlar oluşturmadan teşhisini koymak temel amaçtır. Taramada kullanılan testler ile tanı amaçlı testler arasındaki farklılık vardır. Tarama testi sağlıkla ilgili bir sorun olabileceği konusunda uyarır. Tek başına kesin olarak hastalığın olduğunu söyleyemez. Şüphe edilen durumlarda kesin tanı koydurucu testler yapılmalıdır.
Günümüzde tarama programına alınması gerekli iki hastalık vardır:Birincisi fenilketonüri hastalığıdır. Yenidoğan bebeklerde görülen fenilketonüri hastalığı tedavi edilebilir zeka geriliklerinin en önemli nedeni olup erken konulan teşhiş ile önlenebilmektedir. Fenilketonüri, yenidoğan bebeklerin karaciğerindeki fenilalanin hidroksilaz enzim eksikliği sonucu ortaya çıkan doğumsal metabolik bir hastalıktır. Doğumda normal olan bebekte beslenmeyi takiben metabolize olamayan ve biriken fenilalanin ve artıkları giderek beyin dokusuna toksik etki gösterir. Zeka geriliği beş ve altıncı aylarından sonra belirgin hale gelir. Tedavisi fenilalaninden kısıtlı diyettir. Tedavi iyi ve yeterli sürede uygulandığı zaman çocuk beklenen zeka potansiyeline ulaşır. Bunu başarabilmek için erken tanı önemlidir.
İkincisi tiroid bezinin yokluğu veya az çalışması sonucunda oluşan doğumsal hipotiroididir. Önlenebilir zeka geriliğinin önemli nedenlerinden bir diğeridir. Erken tanı ile hormon tedavisi verilerek zeka geriliği önlenebilir.
Sağlıklı zamanında doğmuş bebeklerde kan örneği ilk 7 gün içinde olmalıdır. Eğer ilk örnek ilk 24 saat içinde alındı ise, bebek 1-2 haftalık olunca yeni bir örnek alınarak metabolit birikimi ile giden metabolik hastalıklar için yeniden test edilmelidir. Metabolik tarama amaçlı kan örneği alınması için en ideal zaman bebeğin proteinli besinler almaya başlamasından 24 saat sonrası, ilk 72 saatlik süredir. Metabolik tarama amaçlı kan örneği özel filte kağıtlarına alınır. Bu kağıtların üzerine hasta ile ilgili tüm bilgiler, adres ve telefon eksiksiz olarak yazılır. Sonuçlar iki veya üç hafta içinde belli olur. Kan örneği yetersiz ise veya şüpheli ise yeni örnek istenir.
Diğer Tarama Testleri
İşitme taraması ve görme her yenidoğan bebeğe uygulanması gereken bir taramadır. Bebeğin gözlerinin ışık veya objeye fikse olup takip etmesi ile görme taraması yapılır. Prematür doğum öyküsü, ailede çocukluk çağı görme problemlerinin olması bebeğin ayrıntılı tetkiklerle taranmasını gerektirir.
Ayrıca yenidoğan döneminde gelişimsel kalça displazisi, konjenital kalp hastalıkları, hiposfadias, inmemiş testis, yarık damak, dudak gibi hastalıklar da fizik muayene ile taranabilir.
Doğuştan kalça çıkığında ise son zamanlarda ultrasonografi kullanılmaktadır ve 4-6 aya kadar kalça anormalliklerini tanımlamada duyarlıdır.
Doğuştan kalça çıkığı için yenidoğanlar taburcu olmadan önce muayene edilip birinci ayda kalça USG ile taranmalıdır.
Aile Sağlığı Merkezinde İzlem
Bebek anne sütü almaya başladıktan sonra en geç bir hafta, on gün içinde nüfus kaydı yaptırılarak aile hekimine getirilmelidir. Aile hekimliğinde topuk kanı alınır ve tarama testlerini sorgular. Yapılmayanlar varsa yapılması gerekenleri anlatır. Ayrıca aylık olarak rutin kontrollere çağırmak için randevu planlaması yapılır. Aşılar ve izlemler bir yaşına kadar çok önemlidir.
Eğitimler
Aşı Uygulamaları
Bebeğin doğduğu hastanede Hepatit 1 Aşısı yapılır.Ayrıca bazı tarama testleri de yapılır. Bu tarama testlerini öğrenip yapılmayan varsa aile hekimine bilgi verilmelidir.Hastanede topuktan kan alınarak Fenilketonüri taraması da yapılır. Anne sütü almaya başlayan bebekten engeç bir hafta 10 gün içinde de ikinci topuk kanı alınır ki, bu daha da önemlidir. Bu nedenle yenidoğan bebekler bir an önce Aile Sağlığı Merkezine getirilerek topuk kanının alınması sağlanmalıdır.
Bebek doğduğunda: Hepatit B 1. Doz
• 1. Ay: Hepatit B 2. Doz
• 2. Ay: BCG (Verem Aşısı)
• 2. Ay: 5’li karma aşı (Difteri-Tetanoz- asellüler Boğmaca-Inaktive Çocuk felci-HIB) 1. Doz
• 2. Ay: Konjuge Pnömokok Aşısı 1. Doz
• 4. Ay: 5’li karma aşı (Difteri-Tetanoz- asellüler Boğmaca-Inaktive Çocuk felci-HIB) 2. Doz
• 4. Ay: Konjuge Pnömokok Aşısı 2. Doz
• 6. Ay: Hepatit B 3. Doz
• 6. Ay: 5’li karma aşı (Difteri-Tetanoz- asellüler Boğmaca-Inaktive Çocuk felci-HIB) 3. Doz
• 6. Ay: Konjuge Pnömokok Aşısı 3. Doz
• 12. Ay: 3’lü karma aşı (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) 1. Doz
Konjuge Pnömokok Rapel (Pekiştirme Dozu)Su çiçeği
• 18. Ay: 5’li karma aşı (Difteri-Tetanoz- asellüler Boğmaca-Inaktive Çocuk felci-HIB) 4. Doz
• 18. Ay: Hepatit A 1. Doz
• 24. Ay: Hepatit A 2. Doz
öğretim 1. sınıfa kadar Sağlık Bakanlığının uyguladığı başka aşı yoktur. Bu aşıların tamamı ücretsiz olarak soğuk zincir kurallarına titizlikle uyularak uygulanmaktadır.
Risk grubundakilere veya isteyenlere başka aşılar da uygulanabilir. Rotavirus , Hepatit A, Su çiçeği. Meningekok, Grip aşıları,… gibi. Bu aşıların ücret karşılığı alınarak soğuk zincir kuralları ile ASM ye getirilmesi durumunda isteyene uygulanmaktadır.
Sağlık Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasındaki protokole uyularak her eğitim yılı içinde ilköğretim okullarının 1. ve 8. sınıflarına aşı uygulaması yapılır.Aileler önceden bilgilendirilerek onayları alınır. Özel durumu olanlar ,bağışıklıkla ilgili hastalığı olanlar ve allerjisi olanların aile hekimlerinin bilgisi dahilinde aşısı yapılabilir.Aşının yapıldığı gün okulda olmayan ve aşısı yapılmayan öğrencilerin öğretmenleri tarafından velisiyle aile hekimlerine yönlendirerek aşılanmasının sağlanması gerekir.
İlköğretim 1. sınıfta;
• 1 doz koldan Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı
• 1 doz ağızdan çocuk felci aşısı
• 1 doz koldan difteri tetanoz aşısı
İlköğretim 8. sınıfta ise;
• 1 doz koldan difteri tetanoz aşısı
Bebek İzlem
Koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli parçasını taramalar oluşturur. Tarama testlerinin en yaygın bir şekilde uygulandığı dönem yenidoğan dönemidir Metabolik hastalığın bulgu vermeden ve geriye dönüşümsüz zararlar oluşturmadan teşhisini koymak temel amaçtır. Taramada kullanılan testler ile tanı amaçlı testler arasındaki farklılık vardır. Tarama testi sağlıkla ilgili bir sorun olabileceği konusunda uyarır. Tek başına kesin olarak hastalığın olduğunu söyleyemez. Şüphe edilen durumlarda kesin tanı koydurucu testler yapılmalıdır.
Günümüzde tarama programına alınması gerekli iki hastalık vardır:Birincisi fenilketonüri hastalığıdır. Yenidoğan bebeklerde görülen fenilketonüri hastalığı tedavi edilebilir zeka geriliklerinin en önemli nedeni olup erken konulan teşhiş ile önlenebilmektedir. Fenilketonüri, yenidoğan bebeklerin karaciğerindeki fenilalanin hidroksilaz enzim eksikliği sonucu ortaya çıkan doğumsal metabolik bir hastalıktır. Doğumda normal olan bebekte beslenmeyi takiben metabolize olamayan ve biriken fenilalanin ve artıkları giderek beyin dokusuna toksik etki gösterir. Zeka geriliği beş ve altıncı aylarından sonra belirgin hale gelir. Tedavisi fenilalaninden kısıtlı diyettir. Tedavi iyi ve yeterli sürede uygulandığı zaman çocuk beklenen zeka potansiyeline ulaşır. Bunu başarabilmek için erken tanı önemlidir.
İkincisi tiroid bezinin yokluğu veya az çalışması sonucunda oluşan doğumsal hipotiroididir. Önlenebilir zeka geriliğinin önemli nedenlerinden bir diğeridir. Erken tanı ile hormon tedavisi verilerek zeka geriliği önlenebilir.
Sağlıklı zamanında doğmuş bebeklerde kan örneği ilk 7 gün içinde olmalıdır. Eğer ilk örnek ilk 24 saat içinde alındı ise, bebek 1-2 haftalık olunca yeni bir örnek alınarak metabolit birikimi ile giden metabolik hastalıklar için yeniden test edilmelidir. Metabolik tarama amaçlı kan örneği alınması için en ideal zaman bebeğin proteinli besinler almaya başlamasından 24 saat sonrası, ilk 72 saatlik süredir. Metabolik tarama amaçlı kan örneği özel filte kağıtlarına alınır. Bu kağıtların üzerine hasta ile ilgili tüm bilgiler, adres ve telefon eksiksiz olarak yazılır. Sonuçlar iki veya üç hafta içinde belli olur. Kan örneği yetersiz ise veya şüpheli ise yeni örnek istenir.
Diğer Tarama Testleri
İşitme taraması ve görme her yenidoğan bebeğe uygulanması gereken bir taramadır. Bebeğin gözlerinin ışık veya objeye fikse olup takip etmesi ile görme taraması yapılır. Prematür doğum öyküsü, ailede çocukluk çağı görme problemlerinin olması bebeğin ayrıntılı tetkiklerle taranmasını gerektirir.
Ayrıca yenidoğan döneminde gelişimsel kalça displazisi, konjenital kalp hastalıkları, hiposfadias, inmemiş testis, yarık damak, dudak gibi hastalıklar da fizik muayene ile taranabilir.
Doğuştan kalça çıkığında ise son zamanlarda ultrasonografi kullanılmaktadır ve 4-6 aya kadar kalça anormalliklerini tanımlamada duyarlıdır.
Doğuştan kalça çıkığı için yenidoğanlar taburcu olmadan önce muayene edilip birinci ayda kalça USG ile taranmalıdır.
Aile Sağlığı Merkezinde İzlem
Bebek anne sütü almaya başladıktan sonra en geç bir hafta, on gün içinde nüfus kaydı yaptırılarak aile hekimine getirilmelidir. Aile hekimliğinde topuk kanı alınır ve tarama testlerini sorgular. Yapılmayanlar varsa yapılması gerekenleri anlatır. Ayrıca aylık olarak rutin kontrollere çağırmak için randevu planlaması yapılır. Aşılar ve izlemler bir yaşına kadar çok önemlidir.